नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीका महासचिव नेत्रविक्रम चन्द ‘विप्लव’ संग जनस्वयंसेवक रष्ट्रिय मासिकले लिएको अन्तरर्वार्ता
सर्बप्रथम पार्टीको आठौँ राष्ट्रिय महाधिबेशनबाट महासचिवमा निर्वाचित हुनु भएकोमा यहाँलाई हार्दिक बधाई छ ।
धन्यवाद ।
महासचिव कामरेड, तपाईको पार्टीको हालै सम्पन्न महाधिवेशनले विकास गर्न खोजेको दर्शन, राजनीतिक अर्थशास्त्र, वैज्ञानिक समाजवाद र समसामयिक राजनीतिकोबारेमा छलफल गर्न खोजेका छौ । यो महाधिबेशनको अल्पकालीन र दिर्घकालीन महत्वको बारेमा प्रकाश पारिदिनेहोस न ?
हो महाधिवेशनबाट हामीले तत्कालिक र दीर्घकालिक महत्वका निर्णयहरु गरेका छौं । तत्कालिक निर्णयहरुमा जनताका अधिकार र राष्ट्रिय स्वाधिनतालाई सुनिश्चित गर्ने संघर्ष संचालन गर्ने । भ्रष्टाचार, तस्करी, महंगी, कालोवजारी, मानव वेचविखन विरुद्ध संघर्ष गर्ने निर्णय लिएका छौं भने दीर्घकालिक रुपले संसदीय व्यवस्थालाई मिल्काउने र वैज्ञानिक समाजवाद स्थापना गर्न क्रान्ति सम्पन्न गर्ने, कम्युनिस्टहरु रुस र पूर्वी युरोपमा हार्नुका कारणहरुलाई समाधान गर्ने, वैज्ञानिक समाजवादलाई रक्षा गर्ने विचार वनाउने, दर्शन, राजनीति, अर्थतन्त्रमा विकास गर्ने निर्णय लिएका छौं ।
दर्शनको क्षेत्रमा नयाँ कुराको बिकास गरियो भन्ने छ तपाइको दृष्टिकोणमा दर्शन के हो ? दर्शनको क्षेत्रमा बिकास गर्न खोज्नु भएको नयाँ कुरा के के हुन् ?
यो निकै महत्वपूर्ण विषय हो । दर्शन भनेको वस्तु, समाज, राज्य, राजनीतिलाई अध्ययन गर्ने, बुझ्ने र वदल्ने दृष्टिकोण हो । द्वन्द्वात्मक भौतिकवादी दर्शन आजसम्मको वैज्ञानिक दर्शन हो । तर हामीले महाधिवेशनमा के ध्यान दिन खोजेका छौं भने वैज्ञानिक समाजवादको असफलताको पछाडि राजनीतिको त्रुटि मात्र होइन दर्शनको पनि अपुग छ भन्ने हो । त्यसमा अहिले तीन विषयमा बोलेका छौं । पहिलो, माक्र्सको संश्लेषणलाई विकास गर्ने । उहाँले दुनियाँलाई वदल्ने मुख्य कुरा हो भन्नु भएको छ तर हामीले भनेको छौं वदल्ने कुरा मात्र पनि ठूलो भएन अव । वदलिएको वस्तुलाई रक्षा र विकास गर्ने दर्शन चाहियो । यसो भन्दा परिस्थिति अनुसार दर्शनलाई पनि विकास गर्न आवश्यक छ भन्ने हाम्रो संश्लेषण छ ।
दोस्रो, दर्शनमा विपरितको एकत्व सम्बन्धि नियमलाई बुझने र लागु गर्ने विषयमा छ । हामीले विपरितको एकत्व सम्बन्धि नियम जड वस्तु, अचेत वस्तु र सचेत समाज, पार्टीमा एकै प्रकारले लागु हुदैन् । ढुंगोमा विपरित तत्वको एकत्व जसरी लागु हुन्छ र जीवन बाँच्छ सचेत पार्टीमा त्यो लागु हुँदैन । पार्टीको विपरित्व भनेको सजातीय र सवर्गीय हुनुपर्छ । विचारमा अन्तर आउने विषयलाई विपरितको एकत्व भन्न मिल्दैन । त्यसले सवर्गीय अध्ययन अनुसन्धानलाई पनि गलत प्रकारले हेर्ने या गलत विचारलाई पनि छुट दिने प्रवृत्ति हुर्काउँछ । यसले पार्टीलाई विभाजनतिर लान्छ या भिडमा वदलेर विसर्जन गर्छ । त्यसैले हामीले भन्यौं विपरितको एकत्वलाई सवर्गीय बनाउदा सृजना र गति पैदा हुन्छ ।
तेस्रो दर्शनमा अलि वढि गंभिर विषय उठाएका छौं । त्यो भनेको प्रकृति विज्ञानमा जति विकास र नयाँ नियमहरुको अनुसन्धान भएको छ समाज विज्ञानमा हुन सकेको छैन् । समाज विज्ञान एक विज्ञान हुनुका नाताले यसले पनि विकासको माग गर्छ । दर्शनमा विकास गर्न सक्नुपर्छ भन्ने हाम्रो निस्कर्ष छ । यसमा क्रमशः बहस हुँदै जानेछ ।
२० औं शताब्दीमा सम्पन्न भएका क्रान्तिहरु भिषण प्रतिक्रान्तिमा बदलिए वास्तवमा प्रतिक्रान्तिका कारण के हुन् ?
यो पनि निकै महत्वको प्रश्न हो । हाम्रो पार्टीले विशौं शताब्दीमा प्रतिक्रान्ति हुनुका कारणमा ५ विषयलाई हेरेका छ । पहिलो दर्शनमा रहेको कमि, दोस्रो राजनीतिमा, तेस्रो अर्थतन्त्रमा, चौंथो संगठनमा र पाचौं संस्कृतिमा ।
दर्शनको विषय माथि नै उल्लेख गरियो । राजनीतिमा हामीले भनेका छौं वैज्ञानिक समाजवादमा जनवाद र अधिनायकत्वलाई सन्तुलित र विधिवत प्रयोग गर्न नसक्दा पनि प्रतिक्रान्तिलाई सहयोग पुग्यो । त्यसैले हामीले भनेका छौं समाजवादमा जति उच्चतामा अधिनायकत्व लागु हुन्छ त्यही उचाई मा जनवादको प्रयोग गर्नु पर्छ । कम्युनिस्टहरु जनमत विरोधी हुन्छन् भन्ने प्रचार पुरै झुटो हो, हामीले त्यसलाई व्यवहारतः साफ गर्नुपर्छ ।
तेस्रो कुरा हामीले नीजि संवृद्धि र सामाजिक संवृद्धिलाई सन्तुलित गर्दै वैज्ञानिक समाजवाद संचालन गर्नु पर्छ ।
चौंथो राज्यको नेतृत्व प्रणाली आवधिक र गतिशिल बनाएर वैज्ञानिक समाजवादलाई उच्चतातिर लैजानु पर्छ ।
पाचौं कम्युनिस्ट समाज र कम्युनिस्ट संस्कृतिको निर्माण गर्नुपर्छ । बुर्जुवालाई प्रतिस्पर्धा मै परास्त गर्नु पर्छ । संक्षिप्तमा यीनै हुन् तर हामीले धेरै विषय प्रस्ट्उँयादै जानु पर्नेछ ।
वैज्ञानिक समाजवाद र राजनीतिक अर्थशास्त्रको क्षेत्रमा महाधिवेशनले विकास गर्न खोजिएको नयाँ कुरा के हो ?
यस विषयमा मैले माथि उल्लेख गरेँ । फेरी पनि थोरै भन्दा हामीले तीन विषयलाई उठाएका छौं । पहिलो नागरिकहरुको सबैको लागि काम, काम अनुसारको दामको नीति लागु गर्नुपर्छ । नागरिकको हकमा यो नीति लागु गर्दा नागरिकको नीजि जीवन सुखि र संवृद्ध हुन्छ । किन कि पुँजीवादमा त्यस्तो छैन । यहाँ काम १६ घण्टा लगाउँने दाम ८ घण्टाको दिने छ । श्रमिकले सबै पैसा पाउँदैन त्यसैले जीवन कठिन हुन्छ ।
दोस्रो पार्टी कार्यकर्ता र अगुवाहरुले सबैले काम र आवश्यकता अनुसारको दाम पाउँछन् । उनीहरुले काम गरेको केही रकम आफैं पाउँछन्, केही समाजको लागि योगदान गर्छन् । यसले कार्यकर्ताको जीवन सुखि पनि हुन्छ अनुशासित र सरल पनि हुन्छ ।
तेस्रो कम्युनिस्ट नेताहरुले अनिवार्य काम र आवश्यकता अनुसारको दाम पाउँछन् । नेताहरुले आफ्नो सबै क्षमता र काम समाज र लक्ष्यको लागि गर्छन् तर सुविधा आवश्यकताको मात्र लिन्छन् । यसले नेताहरुको जीवन सरल र आदर्शमय हुनेछ । जसले साम्यवाद तर्फ नेतृत्व गर्न सक्ने छ ।
कम्युनिस्ट समाज र संस्कृती निर्माणको बारेमा तपाई गम्भीर देखिनु हुन्छ, अबको दिनमा कम्युनिस्ट समाज र संस्कृती निर्माण कसरी गर्ने सोच्नु भएको छ ?
यो विषय पनि निकै महत्वपूर्ण छ । महाधिवेशनमा यो विषयमा संभवतः पहिलो पटक हामीले विशेष जोडका साथ उठाएका छौं । पार्टी पंक्ति निकै उद्देलित पनि भएको छ । यसमा हामीले तीन विषय उठाएका छौं । पहिलो पार्टीमा पुरानो र पाको पुस्तालाई सम्मान र स्थापित गर्ने । यदि हामीसंग पुरानो पुस्ता हुँदैनथ्यो भने यो आन्दोलनको संभावना हुने थिएन । उहाँहरुले गरेका दुःख कष्टको कुनै सीमा छैन, तसर्थ यो पुस्तालाई हामीले विशेष महत्वका साथ सम्मान र स्थापित गर्नुपर्छ । उनीहरुको जीवन, व्यवहारलाई हामीले सघाउनु पर्छ । उनीहरुसंग वोल्दा र व्यवहार गर्दा पनि विशेष आदर भाव रहनु पर्छ ।
दोस्रो पार्टीमा धेरै मेहनत र दुःख कष्ट गर्ने नयाँ पुस्तालाई पुरस्कृत गर्नुपर्छ । उनीहरुको जीवनलाई हराभरा बनाउन सक्नुपर्छ । ताकि उनीहरुले आफ्नो सम्पूर्ण जीवन कम्युनिस्ट भएर बिताउन सकुन् ।
तेस्रो हामीले समाजमा नै कम्युनिस्ट संस्कृति निर्माण गरेर जानु पर्छ । त्यसको लागि हामी निकै सामाजिक र सभ्य हुन जरुरी छ । हामीले त समाज स्मृति गृह नै बनाउने भनेका छौं ।
श्रम, मेहनत, अध्ययन, ज्ञान, शिष्टताले भरिएको समाज निर्माण गर्ने हो हामी कम्युनिस्टले ।
तपाईहरु नेपाली क्रान्तिको कार्यक्रम समाजवाद भनिरहनु भएको छ, प्रचण्डहरुले पनि हेटौडा महाधिवेशनबाट समाजवादी क्रान्तिको कुरा गरिरहेका छन् । तपाई र प्रचण्डहरुबीचको भिन्नता के हो ?
हो बाहिरबाट हेर्दा तपाइँले भनेको सहि हो । तर प्रचण्डहरुले भनेको समाजवाद जनताको समाजवाद होइन । कम्तिमा आजको परिस्थितिमा त हुँदैन होइन । यो त उनीहरुले नै भनिसकेका छन् । आज यो व्यवस्था नै मान्ने हो अर्थात् संसदीय व्यवस्थामा बस्ने हो, पछि कुनै बेला समाजवादमा जाने हो भन्छन् । हाम्रो समाजवाद वास्तविक वैज्ञानिक समाजवाद हो । हामीले क्रान्तिबाट दलाल पँुजीवादी संसदीय व्यवस्थालाई परिवर्तन गरेर वैज्ञानिक समाजवादमा जाने भन्ने हो । प्रचण्डको समाजवादले दलाल पुँजीवादमा पतन गराउँछ हाम्रो समाजवादले जनतालाई क्रान्तिको बाटोमा वढाउँछ ।
प्रशङ्ग बदलौं, समकालीन विश्व कम्युनिस्ट आन्दोलनलाई हेर्ने तपार्इंहरुको पार्टीको दृष्टिकोण के हो ? यसका सम्भावना र चुनौती के के हुन् ?
माओको मृत्युपछि कम्युनिस्ट आन्दोलनमा उतार आयो । सोभियत संघको पतनपछि त युग नै सकियो भन्ने प्रचार भयो तर यो सबै पुँजीवादीहरुको वकवास हो । आज पुँजीवाद या उत्तर साम्राज्यवाद संकटग्रस्त छ । युद्ध, विध्वंस, दमनबाट टिक्न खोजे पनि यसको भविष्य छैन । अबको भविष्य भनेको वैज्ञानिक समाजवादको नै हो ।
हाम्रो विचारमा कम्युनिस्टहरुले अन्तराष्ट्र निमार्ण जोड दिनुपर्छ । परिस्थिति अनुसारको विचार निर्माण गर्न जोड लगाउनु पर्छ । पुँजीवाद भन्दा अग्रगामी विचार निर्माण गर्दै क्रान्ति दिने तयारी गर्नुपर्छ । भूमण्डलीकृत विश्वले क्रान्तिलाई सहज पनि बनाएको देखिन्छ ।
अब अर्को प्रशङ्ग वर्तमान राष्ट्रिय राजनीतिलाई कसरी नियालि रहनु भएको छ ? र पछिल्लो पटक विकसित भएको अन्तराष्ट्रिय राजनीतिक घटना क्रमले देशको राजनीतिलाई के कस्तो प्रभाव पार्ने देख्नु हुन्छ ?
नेपाल संकट र विस्फोटक स्थितिमा छ । हामी कम्युनिस्टहरुले क्रान्तिको नेतृत्व गर्ने तयारी गर्ने हो भने २१ औं शताब्दीको अक्टोबर क्रान्ति नेपालमा हुने सम्भावना छ । यहाँ दलालहरुले अनेक षडयन्त्र गरेर प्रतिक्रियावादी संसदीय व्यवस्था लाद्ने कोसिस गर्दैछन् तर यो निकै कमजोर छ । यसप्रति जनताको विश्वास छैन् । जनताले क्रान्ति खोजिरहेका छन् । नेपालमा क्रान्तिको भविष्य छ ।
अतर्राष्ट्रिय परिस्थिति पनि धेरै पिर गर्नु पर्ने छैन । कुनै पनि साम्राज्यवादले सजिलै हाम्रो देशलाई खाने स्थिति छैन ।
हामीले क्रान्ति गर्दा पनि कुनै विदेशी विरुद्ध होइन हाम्रै देशका जनताको लागि गर्ने हो ।
नेपालमा विशेष गरि साम्राज्यवादी हस्तक्षेप अझ भारतीय साम्राज्यवादी हस्तक्षेपको पछिल्लो कडिलाई तपाईले कसरी नियाली रहनु भएको छ ?
भारत साम्राज्यवादमा बदलिएको छ । यसले तीन वटा स्वतन्त्र देशलाई खाइसकेको छ । सकेसम्म नेपाललाई पनि खान चाहन्छ । सिदा खान नसकेपछि यहाँका दलालहरु मार्फत् नेपाली स्रोत साधनमाथि नियन्त्रण गरिरहेको छ । नदीनाला, अर्थ, राजनीति, सुरक्षा, संस्कृति सबैतिर नियन्त्रण गर्दै गएको छ । एक प्रकारले सबै अंगहरु बाँधिदिए जस्तो बनाउँदै छ तर नेपाललाई खान संभव छैन । नेपाली जनतामा राष्ट्रभाव यति गहिरो छ कि सर्वश्व गुमाएर पनि देश रक्षा गर्न तयार छन् । त्यसमा हामी कम्युनिस्टहरु छौं जसले सम्पूर्ण जीवन देश र जनताको पक्षमा समर्पित गरेर लागेका छौं । यहाँ भारतले सिदा हस्तक्षेप गर्न सजिलो छैन । तर देशलाई दलालहरुको हातबाट भने फुत्काउन आवश्यक छ ।
तपाईंहरुले महाधिवेशनबाट पुँजीवादको पछिल्लो अवस्थालाई उत्तरसाम्राज्यवादको रुपमा सश्लेषण गर्नु भएको छ । उत्तरसाम्राज्यवादबारे प्रष्ट पारिदिनुस् न ।
ठिक भन्नु भयो । साम्राज्यवादलाई हामीले उत्तर साम्राज्यवाद भनेका छौं । यसको मूल कुरामाा हामीले अर्थ राजनीतिलाई लिएका छौं भने संस्कृति र समाजलाई पनि लिएका छौं ।
अर्थ राजनीतिमा आजको विश्व लेनिनले साम्राज्यवाद भन्दा गरेको विश्लेषणमा छैन । यो निकै परिवर्तन भएको छ । हामीले अर्थका पाँच विशेषता भनेका छौं । पहिलो भूमण्डलीकृत चरित्र, दोस्रो निगम पुँजीको विकास, तेस्रो समन्वयकारी रुपको प्रयोग चौथो गतिशिल पाचौं उपभोगवादी । त्यस्तै राजनीतिमा पनि केही विशेषता उठाएका छौं पहिलो प्रतिश्पर्धात्मक चुनावको प्रयोग दोस्रो आवधिक पदावधि तेस्रो समावेशी समानुपातिक, मानवधिकार जस्ता रुपहरुको प्रयोग, चौथो सैन्य शक्तिको विकास । यस्तै प्रकारले हामीले समाजको कुरा पनि भनेका छौं । पहिलो नवउपनिवेशको प्रयोग दोस्रो प्राविधिक समाजको निर्माण तेस्रो धर्म र जातिवादी प्रवृत्तिको विस्तार चौथो सामाजिक सुरक्षा आदि । यी यस्ता विशेषता हुन् जो लेनिनको समयमा थिएनन् । यी विशेषताहरु मध्ये कैयौं कम्युनिस्टहरुबाट नै सिकेका विशेषता छन् ।
उत्तरसाम्राज्य भनेको विशौं शताब्दीको साम्राज्यवाद पछिको समाज जो साम्राज्यवादी कै विकसित रुप हो तर नयाँ छ भन्ने अर्थमा यसलाई प्रयोग गरिएको छ ।
यहाँकै पहलमा स्थापना भएको राष्ट्रिय युवा जनस्वयंसेवकसंग एकीकृत जनक्रान्तिको कार्यदिशा मार्फत् नेपाली क्रान्ति सम्पन्न गर्न युवाहरुसंग के कस्तो भुमिका अपेक्षा गर्नुहुन्छ ?
राष्ट्रिय युवा जनस्वयंसेवकका कामहरुबाट हामी खुसि छौं । पछिल्लो समयमा तीनबटा अभियान मार्फत् विचार, पार्टी, क्रान्तिबारे जसरी जनतामा पुगाउने र स्थापित गर्ने काम गर्यो यो निकै महत्वपूर्ण छ । उपत्यकाको तीन महिने अभियान त निकै उपलब्धिपूर्ण भयो ।
युवा कमरेडहरुलाई हामीले भन्नु पर्ने यही छ कि देशको नयाँ भविष्य तपाईहरुको हातमा छ । देशमाथि साम्राज्यवादको आँखा गाडिएको छ । हाम्रो जनताको भविष्यलाई दलालहरुले अन्धकारतिर धकेलिदिएका छन् । यी दुवै चुनौतिबाट देश र जनतालाई मुक्त गर्ने जिम्मेवारी युवाहरु कै हो । हामीले जुन कुनै खतरासंग खेलेर पनि यो जिम्मेवारी पुरा गर्नुपर्छ । युवाबाट सारा राष्ट्र र हामीले गरेको अपेक्षा यही हो ।
लाखौंको संख्यामा बिदेशमा आफ्नो भविष्य खोजिरहेका र देश भित्र प्रताडित युवाहरुको भविष्यको बारेमा के सोचिरहनु भएको छ ? र तपाईले परिकल्पना गरिरहनु भएको क्रान्तिमा युवाहरुसंग तपाईंको अपेक्षा केहो ?
क्रान्तिको पछिल्लो समयमा प्रचण्ड, बाबुरामले धोका दिएपछि युवाहरुमा ठूलो वितृष्णा पैदा भयो । राजनीति यस्तै रहेछ भने जस्तो भयो तर यतिवेला युवाहरुमा फेरी नयाँ जागरण पैदा भएको छ । यदि क्रान्ति हुन्छ भने एक पटक होमिने भन्ने सोचाई बन्दै छ । यो सोचाइमा विदेशिएका युवाहरु पनि थुप्रै हुनुहुन्छ । पत्र मार्फत् र संगठन मार्फत् यो व्यक्त भएको पाउँदा हामीलाई धेरै उत्साहित बनाएको छ । मैले माथि नै भने युवाहरु जति नै संकट परे पनि जति नै हैरानी खप्नु परे पनि आफ्नो देशलाई नवदले सम्म र आफ्नो भविष्य आफैंले निमार्ण नगरेसम्म हामीले कहिल्यै पनि स्वाभिमानको जीवन बाँच्न पाउने छैनौं । संसारका सबै परिवर्तन र समृद्धिहरु हाम्रै जस्ता दुःख कष्ट झेलेरै प्राप्त भएका हुन् । हामी एक पटक देशको लागि योगदान गर्न तयार बनौं, देशलाई बदल्न सकिन्छ । हामी जनतालाई कहिल्यै पनि धोका दिने छैनौं ।
अन्तमा हाम्रो प्रकाशन मार्फत् केही भन्नु हुन्छ की ?
युवा कमरेडलाई आग्रह गर्छु कि हामीसंग केही न केही नयाँ सपना र आकाँक्षा हुनै पर्छ । सपनाहरुले केही मूल्यको माग गर्छन् हामीले ती पुरा गर्यौं भने यो संसारमा असंभव भन्ने केही छैन । क्रान्तिकारीहरुले केही गर्ने बेला आएको छ मन फुकाएर गरौैं ।
(जनस्वयंसेवकमा प्रकाशित)
देशलाई दलालहरुको हातबाट मुक्त गर्नुपर्छ– ‘विप्लव’
0 comments
Write Down Your Responses